Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ

Πολλές έρευνες έχουν καταδείξει τη σπουδαιότητα του ρόλου των γονιών στη συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών. Σύμφωνα με τον Goleman (1990) συναισθηματική νοημοσύνη είναι η ικανότητα του ατόμου να μπορεί να αναγνωρίζει και να κατανοεί τα δικά του συναισθήματα, αλλά και των άλλων, να δημιουργεί κίνητρα για τον εαυτό του και να χειρίζεται αποτελεσματικά τα συναισθήματα του και τις διαπροσωπικές του σχέσεις.

Έχει βρεθεί πως τα παιδιά με καλά αναπτυγμένη τη συναισθηματική νοημοσύνη είναι πιο κοινωνικά, προσαρμόζονται ευκολότερα σε νέες καταστάσεις, παρουσιάζουν λιγότερα προβλήματα συμπεριφοράς και έχουν υψηλότερες σχολικές επιδόσεις. Εξελίσσονται σε ψυχικά υγιείς ενήλικες με σταθερές διαπροσωπικές σχέσεις και ποιότητα ζωής, ενώ γίνονται και καλύτεροι γονείς. Αντίθετα τα παιδιά που δε διδάχθηκαν τη συναισθηματική νοημοσύνη έχουν δυσκολίες στη διαχείριση των συναισθημάτων τους, κυρίως των αρνητικών και είτε τα εξωτερικεύουν μέσω έντονων και επιθετικών ενεργειών, είτε τα καταπιέζουν με σοβαρές επιπτώσεις στη ψυχοσωματική τους υγεία. Εμφανίζουν δυσκολίες στη διαπροσωπική τους επικοινωνία, έχουν έντονο άγχος, ανασφάλεια και χαμηλή αυτοεκτίμηση, ενώ σε μεγαλύτερες ηλικίες καταφεύγουν συχνά σε καταχρήσεις κάθε είδους.

Όπως είναι φυσικό η συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών περνάει από τα διάφορα εξελικτικά στάδια, άνάλογα με την ηλικία τους.

Στα μέσα του δεύτερου έτους , τα νήπια αρχίζουν να κατανοούν τους κοινωνικούς κανόνες και αρχίζουν σε ένα πρωτογενές επίπεδο να έχουν έλεγχο της συμπερι φοράς τους. Εδώ αρχίζουν τα πρώτα δείγματα ενσυναίσθησης. Γύρω στο τέταρτο έτος αρχίζουν να κατανοούν τα συναισθήματα και τις αιτίες τους. Η αναγνώριση και η διαχείριση των βασικών συναισθημάτων όπως είναι η χαρά, η λύπη, ο θυμός και ο φόβος συναντούνται σε αυτό το αναπτυξιακό αυτό στάδιο.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ

Σύμφωνα με τον Gottman (2011) υπάρχουν τρία είδη γονέων που με τη στάση τους παρεμποδίζουν τη συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών τους:

α) οι αποστασιοποιημένοι γονείς που αγνοούν ή υποτιμούν τα συναισθήματα των παιδιών τους. Εκλαμβάνουν τα αρνητικά συναισθήματα ως έλλειψη προσαρμοστικότητας και επιθυμούν τη γρήγορη εξαφάνιση τους.

β) οι επικριτικοί γονείς που επικρίνουν έντονα τα συναισθήματα των παιδιών και τιμωρούν την έκφραση τους. Αντιλαμβάνονται την έκφραση των συναισθημάτων σαν αδυναμία και καθορίζουν εκείνοι το πως θα νιώθουν τα παιδιά τους.

γ) οι παραχωρητικοί γονείς που επιτρέπουν την έκφραση των συναισθημάτων των παιδιών, αλλά δεν μπορούν να τα καθοδηγήσουν για να διαχειριστούν αποτελεσματικά τα συναισθήματα τους. Είναι υποχωρητικοί και δε θέτουν όρια.

Σε αντίθεση οι γονείς που προάγουν την συναισθηματική νοημοσύνη, είναι αυτοί που έχουν ζεστή και φιλική στάση απέναντι στο παιδί και δημιουργούν σχέσεις εμπιστοσύνης και αλληλοκατανόησης. Προάγουν την αυτονομία τους και σέβονται την προσωπικότητά τους. Χρησιμοποιούν το διάλογο, ενώ ταυτόχρονα μένουν σταθεροί στους κανόνες και τα όρια.

ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ

1. Να αποφεύγετε τα ταπεινωτικά σχόλια, τις προσβολές και γενικότερα την υποτίμηση της προσωπικότητας του παιδιού σας.

2. Να ενθαρρύνετε την συναισθηματική έκφραση και να ονομάζετε τα συναισθήματα του παιδιού σας. Π.χ. "Τώρα έχεις θυμώσει. Όταν είσαι έτοιμος μπορούμε να το συζητήσουμε".
3. Ενισχύστε τις θετικές συμπεριφορές του παιδιού σας, εξηγώντας

του πώς να συμπεριφέρεται στις διάφορες καταστάσεις.

4. Εξηγήστε τους πώς αισθάνεστε εσείς ή τα άλλα παιδιά σαν αποτέλεσμα της συμπεριφοράς του.
5. Δείξτε του ότι κατανοείτε και αποδέχεστε τα συναισθήματά του. Δώστε χώρο στην έκφραση των δύσκολων συναισθημάτων του, αλλά μέσα από αποδεκτές συμπεριφορές.
6. Γίνετε ένα θετικό πρότυπο συναισθηματικής διαχείρησης για το παιδί σας. Το παιδί μαθαίνει παρατηρώντας σας αποδεκτές και αναμενόμενες αντιδράσεις σε συναισθηματικές καταστάσεις.
7. Δώστε ποικίλλα ερεθίσματα και βρείτε ευκαιρίες για γόνιμες συζητήσεις με τα παιδιά σας. Τα παραμύθια είναι ένα σημαντικό εργαλείο προς αυτή την κατεύθυνση.

8. Εκπαιδεύστε το παιδί σας να ηρεμεί, επιβραβεύοντας τον αυτο-έλεγχο και την αυτοδιαχείρηση.

9. Προσπαθείστε να μη δίνετε έτοιμες λύσεις, αλλά ενισχύστε τους δικούς του μηχανισμούς επίλυσης καταστάσεων.

Οι ψυχολόγοι των παιδικών σταθμών

                                                                           του Δήμου Κηφισιάς