ΚΟΥΛΟΥΜΑ

Πώς προέκυψε η "Καθαρή Δευτέρα";

Υπάρχουν αρκετές διαφορετικές εκδοχές. Η επίσημη θέλει την ονομασία της ημέρας να σημαίνει την κάθαρση ψυχής και σώματος μέσω της νηστείας της σαρακοστής που επίσημα ξεκινά από την ημέρα αυτή.

Η παράδοση θέλει επίσης την ημέρα αυτή οι νοικοκυρές να κάνουν καθαριότητα στο σπίτι και στα σκεύη μετά το φαγοπότι των αποκρεών.

Και η λέξη Κούλουμα; Από που προέρχεται; 

Κατά μία εκδοχή, η λέξη προέρχεται από λατινική cumulus, που σημαίνει αφθονία αλλά και τέλος, οπότε και σχετίζεται με την έννοια της γιορτής έτσι κι αλλιώς: φαγοπότι με άφθονο κρασί και φαγητό - πάντα νηστίσιμο - παιχνίδι, τραγούδι και χορός μέχρι τελικής πτώσης και η λήξη της αποκριάς.

Κατ΄άλλους τα Κούλουμα έχουν αθηναϊκή προέλευση και η λέξη προέρχεται από την λέξη κολόνα ή αλλιώς columna καθώς οι εορτασμοί γίνονταν κοντά στο ναό του Ολυμπίου Διός ενώ κάποιοι υποστηρίζουν πως η ρίζα αναζητείται στο αλβανικό "κόλουμ" που σημαίνει καθαρός. 

Και πώς προέκυψε η γιορτή;  

Δεν είναι σαφές το πότε ξεκίνησαν να γιορτάζονται τα Κούλουμα, σύμφωνα όμως με την επικρατούσα άποψη, το έθιμο ξεκίνησε από τους εμπόρους που την ημέρα αυτή ετοίμαζαν ένα νόστιμο νηστίσιμο πιάτο με κουκιά και ρίγανη κι άλλες νηστίσιμες λιχουδιές.  Η προτίμηση του κόσμου στα σαρακοστιανά κι η μεγάλη ζήτησή τους την ημέρα αυτή φαίνεται πως οδήγησε στο να καθιερωθεί η ημέρα ως γιορτή. Δεν είναι μάλιστα τυχαίο πως στα τούρκικα η γιορτή ονομάζεται «Μπακλά χουράν» από τη λέξη «μπακλά» που σημαίνει κουκιά.

ΠΗΓΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ: https://www.womenonly.gr/geuseis/arthro/ola_osa_theleis_na_ksereis_gia_ta_koylouma_to_trapezi_tis_sarakostis-131013248/

 

Το φαγητό της καθαράς Δευτέρας: Τα σαρακοστιανά έχουν την τιμητική τους!        

                        

• Λαγάνα
• 
  
• Τουρσί λαχανικών
• 
  
• Ταραμάς & ταραμοσαλάτα
• 
  
• Ελιές
• 
  
• Όσπρια
• 
  
• Χαλβάς

 
 

 ΠΗΓΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ:

https://www.e-mama.gr/wp-content/uploads/2014/12/mathe-ta-panta-gia-to-alevri-.jpg

https://www.iatropedia.gr/wp-content/uploads/2015n/11/9eecc4015e8e2612954d5f46de025b71-1200x832.jpg

https://www.dnc.gr/photos/w_800px/201801/water.jpg

https://www.iatropedia.gr/wp-content/uploads/2015n/11/a3a02d8e6b2108ac3a0c0eb4fbd2a727-666x399.jpg

https://spirossoulis.com/wp-content/uploads/2015/08/thehomeissue_oil-1024x585.jpg

https://www.thepressroom.gr/sites/default/files/styles/article/public/2018-09/%CE%B6%CE%B1%CF%87%CE%B1%CF%81%CE%B7.jpg?itok=f43K7okO

https://www.fosonline.gr/media/news/2019/11/19/73833/main/alati.jpg

https://www.feelcook.com/wp-content/uploads/2019/10/magia.jpg

https://www.picuki.com/tag/sesameplant

 

Συνταγή για λαγάνα:

1 φακελάκι ξερή μαγιά
1 κ.σ. αλάτι
1 κ.γλ. ζάχαρη
1/2 φλ. τσαγ. ελαιόλαδο
1 φλ. τσαγιού κρασί γλυκό (Σάμου ή Λήμνου)
2 κ.σ. σουσάμι
1 ποτήρι νερό χλιαρό
1 κ.γλ. γλυκάνισο (προαιρετικά)

750 γραμμ. αλεύρι σκληρό (για ψωμί)

 

 

Εκτέλεση

ü      Αν χρησιμοποιήσεις γλυκάνισο, βράστο με το νερό για 4΄-5΄, σούρωσε το και άφησε το να γίνει χλιαρό. Πέταξε το γλυκάνισο και κοσκίνισε το αλεύρι σε λεκάνη. Πασπάλισε με τη μαγιά και τη ζάχαρη, κάνε λακκούβα στη μέση και πρόσθεσε το λάδι και το κρασί.

ü      Άρχισε να ζυμώνεις και λίγο λίγο να προσθέτεις το χλιαρό νερό τόσο όσο η ζύμη να μην κολλάει στο χέρι και να ξεκολλάει απ’ τα τοιχώματα της λεκάνης. Τέλος, πασπάλισε με το αλάτι. Τοποθέτησε τη ζύμη στον πάγκο εργασίας και ζύμωσε τη δυνατά για 5΄-6΄. Βάλ'την στη λεκάνη. Σκέπασε την με πετσέτα και άφησε την ν’ ανέβει και να διπλασιαστεί σε όγκο, περίπου 45΄ με 1 ώρα.

ü      Αφού διπλασιαστεί σε όγκο χώρισε την σε δύο μέρη. Δώσε στα δύο ζυμάρια σχήμα λαγάνας με πάχος όχι μεγαλύτερο από ένα δάχτυλο. Τοποθέτησε τις λαγάνες σε λαμαρίνα στρωμένη με λαδόκολλα και με τα δάχτυλα πάτησε λίγο να κάνει βαθουλώματα. Ξανασκέπασε τις λαγάνες και άφησε τις να σταθούν για 20΄, ν’ ανέβουν λίγο.

Τέλος, ράντισε τις με λίγο νερό και πασπάλισε με σουσάμι. Σε αυτό το σημείο μπορείς να προσθέσεις ότι topping θέλεις και να το αλείψεις με λίγο λάδι για να μην καεί.  Ψήσε σε προθερμασμένο φούρνο στους 170°C στις αντιστάσεις στην τελευταία σχάρα για περίπου 45΄ μέχρι να ροδίσουν και να γίνουν τραγανές.

 

ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΚΟΥΛΟΥΜΑ

''Το τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας''. Έργο του Σπ. Βασιλείου (1950).

 

Σπύρος Βασιλείου (1903-1985), ο ζωγράφος του 20ου αιώνα καταγράφει με το μαγικό του πινέλο το σιδερένιο τραπεζάκι του σπιτιού του με τα παραδοσιακά εδέσματα της Καθαράς Δευτέρας για να υποδεχθεί τους αγαπημένους του φίλους και να γιορτάσει μαζί τους την πρώτη μέρα της σαρακοστής στο σπίτι του κάτω από την Ακρόπολη.

Ήθη και έθιμα της πλούσιας Ελληνικής κληρονομιάς μας , με τα μάτια του ζωγράφου.

Λαγάνα , ελιές , χαλβάς και χόρτα η απολαυστική γαστρονομία της ημέρας με τους υπέροχους και πολύχρωμους χαρταετούς να ανταγωνίζονται ποιος θα πετάξει ψηλότερα.

ΠΗΓΗ: (https://antifono.gr/%CE%BA%CE%BF%CF%8D%CE%BB%CE%BF%CF%85%CE%BC%CE%B1-%CE%BC%CE%B5-%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CF%80%CE%B9%CE%BD%CE%B5%CE%BB%CE%B9%CE%AC-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CF%83%CF%80%CF%8D%CF%81%CE%BF%CF%85-%CE%B2%CE%B1%CF%83/)

 

 

 

 

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ:

 

•      Παρατηρήστε με τα παιδιά τον πίνακα και αναφέρετε τα εδέσματα που φαίνονται στον πίνακα
•       Αναπαραστήστε το τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας με τα δικά σας εδέσματα
•    Μπορείτε να φτιάξετε κι εσείς με τα παιδιά σας το δικό σας πίνακα
  

Παρακάτω σας παραθέτουμε μια πρόταση για το πως θα μπορούσατε να δημιουργήσετε και εσείς το δικό σας πίνακα .

 

 

 

Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε υλικά που έχετε στο σπίτι σας. Ενδεικτικά σας παραθέτουμε τα υλικά που χρησιμοποιήσαμε εμείς:

·         Γκοφρέ μαύρο για τις ελιές

·         Πηλό για τον χαλβά

·         Πλαστελίνη για την ταραμοσαλάτα

·         Πράσινο γκοφρέ για τα χόρτα

·         Κάψουλες καφέ για τα ποτήρια

·         Διάφορα είδη χαρτιού για τους χαρταετούς